Jak wspierać ofiarę wypadku samochodowego?

Wypadek samochodowy jest bardzo trudnym, tragicznym doświadczeniem – również wtedy, jeśli nikt w nim nie zginął ani nie doznał poważniejszych obrażeń. Szok wywołany nagłym wydarzeniem, które brutalnie wdarło się w codzienność, niekoniecznie musi szybko ustąpić – a nawet może być pogłębiany przez świadomość potencjalnych konsekwencji, do których tym razem nie doszło, czy poczucie niesprawiedliwości losu. Jak zatem możemy wspierać osobę, która uczestniczyła w wypadku drogowym?

Wypadki samochodowe mogą prowadzić do poważnego wstrząsu emocjonalnego dla ofiar. Słowo „ofiara” rozumiemy tu dość szeroko. Oczywiście sytuacje osób, które:

1. straciły kogoś bliskiego w wypadku, w którym same uczestniczyły,
2. straciły kogoś bliskiego w wypadku, w którym nie uczestniczyły,
3. same odniosły poważne obrażenia,
4. uczestniczyły w wypadku, ale nie odniosły poważnych obrażeń,
5. są bliskimi osób uczestniczących w wypadku samochodowym,

będą zdecydowanie inne – a jednak każda z nich jest na swój sposób ofiarą wypadku, bo życie każdej z nich znalazło się pod negatywnym wpływem tego wydarzenia.

Każda osoba dotknięta następstwami wypadku drogowego powinna rozważyć skorzystanie z profesjonalnej pomocy psychologicznej. Dla wielu osób, w wyniku krzywdzących skojarzeń, może być to temat tabu – jeśli dotyczy to naszego bliskiego, warto mu wytłumaczyć, że korzystanie z pomocy psychologa jest jak najbardziej normalne, a wręcz świadczy o odpowiedzialności.

Zdecydowanie warto sprawdzić ofertę organizacji specjalizujących się we wsparciu ofiar wypadków drogowych – ich lista znajduje się pod adresem www.krbrd.gov.pl/pomoc-ofiarom-wypadkow.

Doraźną pomoc z trudnymi stanami psychicznymi mogą przynieść odpowiednie leki – w celu konsultacji tego rozwiązania należy skorzystać z pomocy lekarza rodzinnego, który oceni zasadność skorzystania z wizyty u psychiatry. W tym przypadku bliski również może potrzebować naszej zachęty.

Empatia i wrażliwość

W codziennej komunikacji z ofiarą wypadku musimy wykazywać się dużą dozą empatii i wrażliwości. Nie powinniśmy bagatelizować ani oceniać emocji takiej osoby – każdy przeżywa takie sprawy na swój sposób, więc nie ma mowy o „przesadzaniu”. Nasz bliski powinien czuć, że rozumiemy jego położenie – jednym z naszych głównych zadań jest uważne, aktywne słuchanie, bez prób zmiany tematu. Niekoniecznie chodzi o to, że mamy tę osobę „pocieszyć” czy zaproponować jakieś rozwiązanie – już sama możliwość podzielenia się swoimi emocjami będzie dla niej bardzo wartościowa.

Osoba, która czasowo lub trwale straciła sprawność fizyczną, znajduje się w szczególnej sytuacji. Do naszych wyzwań należy jej racjonalny osąd: powinniśmy zachęcać taką osobę do zalecanej przez specjalistów rehabilitacji, ale jednocześnie nie próbować wywoływać fałszywej nadziei na diametralne polepszenie. Każdy krok w stronę odzyskania choćby części wcześniejszej sprawności będzie ogromnym sukcesem. Jednocześnie należy pamiętać o tym, że osoba z niepełnoprawnością nie przestaje stanowić sama o sobie. Musimy więc szanować jej fizyczne granice, a także pozwalać na samodzielność w decyzjach dotyczących życia codziennego.

Jeszcze inna sytuacja dotyczy osób, które w wypadku straciły kogoś bliskiego. W tym przypadku również najważniejsza jest nasza obecność i otwartość. Nie będziemy w stanie pocieszyć takiej osoby – rady w duchu „wszystko się ułoży” przyniosą raczej bunt i odrzucenie pomocy niż poprawę stanu emocjonalnego. A jednak, mimo to, należy pamiętać o regularnym kontakcie. Jeśli nie wiemy, jakiej komunikacji oczekuje od nas osoba w żałobie, zdecydowanie warto ją o to zapytać. Jednocześnie nie stawiajmy przed naszym bliskim wymagań ani nie próbujmy „na siłę” przywrócić jej do normalności – żałoba jest długim, często trwającym lata procesem.

Wsparcie w praktyce

Do następstw wypadku samochodowego należy również szereg wyzwań o bardziej pragmatycznym charakterze. W wielu sytuacjach konieczny będzie kontakt z ubezpieczycielem sprawcy w sprawie odszkodowania. Zająć się należy również samochodem – jego naprawą lub złomowaniem i wyrejestrowaniem. W przypadku śmierci bliskiego konieczne będą załatwienia związane z pogrzebem i spadkiem. Osoba w trudnym stanie emocjonalnym może mieć jednak poważne trudności, by skupić się na takich zadaniach – zwykła wizyta w urzędzie może urosnąć do rangi ogromnego problemu. Stąd nieoceniona będzie nasza konkretna pomoc, chociażby w formie obecności podczas załatwiania spraw.

Bardzo istotnym problemem może okazać się również powrót do roli kierowcy, często konieczny z racji sytuacji zawodowej czy życiowej. Traumatyczna sytuacja wypadku może skutkować lękiem związanym z uczestnictwem w ruchu drogowym. Wtedy również warto sięgnąć po profesjonalną pomoc. Jej pierwszym filarem powinny być konsultacje z psychoterapeutą, które pomogą przepracować nabyty lęk. Drugim, po pewnym czasie, mogą być szkolenia doskonalące technikę jazdy – pozwolą one zwiększyć poczucie kontroli, a zatem również i bezpieczeństwa.

Podsumowanie

Najcenniejszym skarbem, jaki możemy podarować naszym cierpiącym bliskim, jest nasz czas i uwaga. Wsparcie z wyzwaniami codziennego życia również będzie bardzo pożądane – ono również ma wymiar emocjonalny, gdyż jasno pokazuje, że dana osoba nie zostaje sama z dotyczącymi ją problemami. Niezależnie od naszego zaangażowania, konieczna może okazać się psychologiczna pomoc – skorzystanie ze wsparcia profesjonalisty nie jest oznaką słabości, tylko rozsądnym wyborem stanowiącym ważny krok w stronę odbudowy normalnej, dobrze przeżywanej codzienności.

Na zakończenie warto wspomnieć o dwóch grupach o szczególnych potrzebach. Pierwszą z nich są dzieci, dla których wypadek może być szczególnie trudnym, wręcz niewyobrażalnym doświadczeniem. Drugą – sprawcy wypadków, których oprócz wszystkich problemów opisanych powyżej dotyczy również odpowiedzialność karna, a także poczucie winy. Wsparciu tych dwóch grup poświęciliśmy osobne artykuły.